Osoby przebywające na półkuli południowej muszą ustawić montaż na południowy biegun niebieski,
wykorzystując do jego zlokalizowania układ gwiazd. Wynika to z braku jasnych gwiazd. Najbliższą
gwiazdą jest słabo widoczna (wielkość 5,5) Sigma Octantis, która znajduje się w odległości jednego
stopnia. Obiekty pomagające w zlokalizowaniu południowego bieguna niebieskiego to α i β Crucis (w
gwiazdozbiorze Krzyż Południa) oraz obiekt ustawiony pod kątem prostym do linii łączącej α i β Cen-
tauri.
14
Śledzenie obiektów astronomicznych
Podczas prowadzenia obserwacji za pomocą teleskopu obiekty astronomiczne wydają się powoli przesu-
wać w polu widzenia. Jeżeli montaż jest prawidłowo ustawiony na Gwiazdę Polarną, wystarczy obrócić
pokrętło mikroruchów w rektascensji, aby śledzić poruszające się obiekty. Do automatycznego śledze-
nia obiektów astronomicznych i likwidacji efektu poruszających się obiektów może służyć opcjonalny
silnik rektascensji. Prędkość poruszania teleskopu przez silnik rektascensji jest zgodna z prędkością
obrotu Ziemi względem gwiazd. Dzięki temu ich obraz widziany przez okular wydaje się nieruchomy.
W niektórych modelach dostępne są różne prędkości śledzenia. Istnieje możliwość dodania drugiego
silnika (deklinacji), który znajduje zastosowanie w astrofotografii.
Najszybszym sposobem na wyszukiwanie obiektów jest przyswojenie informacji o konstelacjach i
korzystanie z celownicy. Jeżeli jednak obiekt nie jest zbyt jasny, możliwe jest korzystanie z tarcz
ze współrzędnymi na montażu paralaktycznym. Tarcze ze współrzędnymi pomagają w lokalizowaniu
obiektów astronomicznych, których współrzędne zostały wyznaczone na podstawie map nieba. Przed
przystąpieniem do korzystania z tarcz ze współrzędnymi teleskop należy ustawić na Gwiazdę Polarną
i skalibrować tarczę ze współrzędnymi rektascensji. Kalibracja tarczy ze współrzędnymi deklinacji
została przeprowadzona podczas produkcji i nie jest wymagana dodatkowa kalibracja.
Tarcza ze współrzędnymi rektascensji została podzielona na godziny (od 1 do 24). Mniejsze kreski
oznaczają odstępy 10-minutowe. Górny rząd liczb związany jest z obserwacjami prowadzonymi na
półkuli północnej, a rząd dolny – z obserwacjami na półkuli południowej.
15
Ustawianie (kalibracja) tarczy rektascensji
Aby ustawić tarczę rektascensji, należy najpierw w polu widzenia odszukać gwiazdę o znanych
współrzędnych. Dobrym przykładem jest gwiazda Wega o wielkości gwiazdowej 0,0 w gwiazdozbiorze
Lutni. Z mapy gwiazd wiemy, że współrzędna rektascensji gwiazdy Wega wynosi 18 h 36 m.
Należy poluzować pokrętła blokujące rektascensji i deklinacji na montażu i wyregulować teleskop
tak, aby gwiazda Wega znalazła się w środku pola widzenia okularu. Dokręcić pokrętła blokujące w osi
rektascensji i deklinacji, aby zablokować montaż. Następnie ustawić tarczę ze współrzędnymi rektas-
censji na wartość 18 h 36 m. Teraz możliwe jest korzystanie z tarcz ze współrzędnymi do wyszukiwania
obiektów na niebie.
Ustawienie teleskopu w kierunku innym niż północ wymaga połączenia ustawień rektascensji i deklinac-
ji. Jest to widoczne w przykładzie kilku łuków deklinacji, które są wynikiem obrotów wokół osi rektas-
censji. W praktyce ukierunkowywanie teleskopu odbywa się zwykle, przy wsparciu celownicy, poprzez
poluzowanie pokręteł blokujących osie rektascensji i deklinacji oraz obracanie montażu wokół obu
osi aż do momentu ustawienia obiektu w centralnej części pola widzenia okularu. Podczas obracania
najlepiej umieścić jedną dłoń na tubusie teleskopu, a drugą na pręcie przeciwwagi, tak aby ruch w obu
osiach przebiegał płynnie i na łożysko osi nie działała siła boczna. Po ustawieniu obiektu w central-
nej części pola widzenia należy upewnić się, że blokady rektascensji i deklinacji zostały z powrotem
dokręcone, dzięki czemu obiekt może pozostawać w polu widzenia, a do jego śledzenia konieczna
będzie tylko regulacja rektascensji.
16
Podczas kierowania w pobliże zenitu teleskop z długą ogniskową może napotkać „ślepy punkt",
końcówka okularowa tuby optycznej zderza się bowiem z nogami montażu. Aby uniknąć tego rodza-
ju sytuacji, tubę można ostrożnie wsunąć w zatrzaski pierścieni. Wykonanie tej czynności w sposób
bezpieczny jest możliwe, ponieważ ustawienie tuby jest niemal pionowe, więc jej przesuwanie nie
powoduje problemów z wyważeniem w osi deklinacji. Bardzo ważne jest, aby przed przystąpieniem do
obserwacji innych części nieba ustawić tubę z powrotem w pozycji wyważonej względem osi deklinacji.
Problemem może być również sytuacja, w której tuba optyczna często się obraca, a położenie okularu,
celownicy i pokręteł ustawiania ostrości nie jest wygodne. Okular można regulować poprzez obracanie
lustra ukośnego. Jednak aby wyregulować ustawienie celownicy i pokręteł ustawiania ostrości, należy
poluzować pierścienie utrzymujące tubus teleskopu i delikatnie je obrócić. Czynność tę należy wyko-
nywać wówczas, jeśli dany obszar ma być obserwowany przez dłuższy czas, ponieważ powtarzanie jej
przy częstej zmianie obserwowanych obszarów może okazać się kłopotliwe.
37