қараңыз)
1 (A, B, C) реттеу бұрандаларын құбырлық ватерпастағы
12 қабыршық ортада тұратын етіп бұраңыз (E4 суретін
қараңыз).
– Өлшеу құралын оптикалық тіктеуішпен 9 сыртқа
бағыттаңыз.
Жіп крестін оптикалық тіктеуіш 27 көздігімен ашық етіп
реттеңіз.
Едендегі өлшеу нүктесін оптикалық тіктеуіш 28
фокустеуімен ашық етіп реттеңіз.
Штативтің бекіту бұрандасын X аз ашып өлшеу құралын
едендегі оптикалық тіктеуішпен ортаға дәлденген
болғаныша жылжытыңыз.
Бекіткіш бұрандаларды қайта берік тартып қойыңыз.
(E5 –E7 суреттерін қараңыз)
– 3 пен 4 қадамдарын қайталаңыз.
Көздікті фокустеу
– Көздікті 17 жарық аймаққа бағыттап жіптер кресті ашық
болып тұратында реттеңіз.
Реттеуде параллельді осьтің алдын алу үшін төмендегі
нұсқауларды орындаңыз:
– Телескопты реттеу де оны нысанға бағыттаңыз.
– Жіптік крест пен нысана белгі жылжымауы тиіс, көздер
жилжитын болса да.
Ескертпе: Параллельді осьті алдын алыңыз, әйтпесе дәл
өлшеуді орындау мүмкін болмайды.
Параллельді ось пайда болса, реттеуді қайталаңыз.
Нысанаға бағыттау
Горизонталды
– Дөрекі бағыттау
Қысқыш бұранданы 5 босатып дөрекі көздеуішпен 7
нысанаға дәлдеңіз.
Көз бен дөрекі көздеуіш аралығын сақтаңыз.
Қысқыш бұранданы 5 қайта бекітіңіз.
– Дәл бағыттау
Нысанаға көздік 17 арқылы қарап реттеу бұрандасы 4
көмегімен фокустеңіз.
Вертикалды
Вертикалды бағытта нысанаға бағыттау ұқсат ретті қысқыш
бұранда 18 және реттеу бұрандасы 19 арқылы орындайсыз.
Өлшеулерді орындау
Горизонталды бұрышты өлшеу (F суретін қараңыз)
– Дисплейді қосыңыз.
„Дисплейді қосу" 149 бетінде қараңыз.
– Өлшеу құралын А өлшеу жайының жоғарысында
орнатыңыз. „Өлшеу құралын орналастырып теңестіру"
151 бетінде қараңыз.
– Горизонталды айналым көрсеткішін нөлге реттеу үшін
OSET пернесін екі рет басыңыз.
– телескопты B нысана нүктесіне бағыттаңыз.
A мен B нүктелерінің арасындағы бұрыш дисплейде
көрсетіледі:
„HR" Санау бағыты сағат тілімен
„HL" Санау бағыты сағат тіліне қарсы.
152 | Қазақша
Горизонталды бұрышты алдын ала реттеу
– Өшеу құралын керекті бұрыш „HR" немесе „HL" арқылы
дисплейде көрсетілгенше бұраңыз, мысалы, HR
60°00'00''.
– HOLD пернесін екі рет басыңыз.
Дисплей көрсеткіші жыпылықтайды.
– Енді өлшеу құралын нысаны нүктеге бағыттап HOLD
пернесін қайта басыңыз.
Дисплейдегі көрсеткіш қайта үздіксіз көрсетіледі.
Реттелген горизонталды бұрыш (мысалы, HR 60°00'00'')
осымен кейінгі өлшеу үшін алғашқы нүктесіне сай
болады.
Вертикалды бұрышты өлшеу (G суретін қараңыз)
– Вертикалды бұрыш шеңберінің керекті реттелуін
таңдаңыз. („Функцияны реттеу" келесі бетте
қараңыз 150)
– Телескопты нысана нүктеге бағыттаңыз.
Вертикалды бұрыш дисплейде VA қасында көрсетіледі.
Тұйықталған еңіс бұрышын есептеу:
– Егер тұйықталған бұрышты есептеу керек болса,
телескопты алғашқы нысана нүктеге бағыттап,
вертикалды бұрыш үшін көрсетілген мәнді жазып
қойыңыз.
– Сосын телескопты екінші нысана нүктеге бағыттап,
вертикалды бұрыш көрсетілген мәнін алғашқы нысана
нүктенің мәнінен шегеріңіз.
V/% пернесін басын % немесе Гон еңіс көрсеткіштерінің
арасында ауыстыру мүмкін.
Қашықтықтарды өлшеу (H1–H3 суреттерін қараңыз)
Қашықтықтарды қашықтық белгілері көмегімен көздіктің
жіптік крестіне симметриялық ретте өлшеу мүмкін.
– Өлшеу құралын А өлшеу жайының жоғарысында
орнатыңыз.
– l ұзындығын жіптік крест пен B нысана нүктесіндегі
нивелирлеу рейкасы көмегімен оқып алыңыз.
– L айырмасын төмендегі формула арқылы есептеңіз:
L = 100 x l
Өлшеу құралының дәлдігін тексеру (I1–I2
суреттерін қараңыз)
Коллимация телескоптың көру сызығын аспаптың
горизонталды осіне тіктеу үшін керек болады.
Тексеріңіз:
– Аспапты екі жағынан 50 - 60 метр бос жер болатын етіп
орнатыңыз.
– Шамамен 50 метр қашықтықты A нүктесін қарап алыңыз.
– Тек вертикалды жанама бұранданы босатып, телескопты
горизонталды осьте 180° бұраңыз, ол кері бағытқа
қарауы керек.
– Горизонталды жылжу қысқышы пен жанама бұранданы
босатып, аспапты 180°немесе 200 гонге бұраңыз. A
қарау нүктесін қайта белгілеп, қысқыш пен бұранданы
тартып қойыңыз.
– Вертикалды жылжу қысқышы мен жанама бұранданы
босатып, аспапты 180° немесе 200 гонге бұраңыз, сосын
C қарау нүктесін белгілеңіз, ол алдыңғы B нүстесіне сай
болуы керек.
1 609 92A 0LD • 23.10.14