– B мен C нүктелері сай болмаса, төмендегіде
сипатталғандай етіп дәлдеңіз.
Реттеу:
– Кресттің реттелімінің қаптамасын бұрап алыңыз.
– D нүктесін C мен B аралығында іздеңіз. Ол B мен C
арасындағы қашықтықтың С нүктесінен өлшегенде 1/4
еселі болуы керек. Себебі, BC алдыңғы қателігінің нақты
қателіктен төрт есе артық болуы телескоптың тексеру
кезінде екі рет айналғанын білдіреді..
– Кресттің вертикалды сызығын D нүктесіне сай болатын
етіп жылжытыңыз, ол үшін сол мен оң радиал тесікті
реттеу бұрандасын бұраңыз. Реттеуді аяқтағаннан соң
қайта тексеріңіз. Егер B мен C нүктелері сай болса басқа
дәлдеу керек болмайды. Әйтпесе дәлдеуді қайталаңыз.
Ескертпе: Кресттің вертикалды сызығын жылжыту үшін,
алдымен радиал тесікті реттеу бұрандасын бір жақта
босатып, сосын басқа жақтағы радиал тесікті реттеу
бұрандасын босатылған мәнге бұрап бекітіңіз.
Бұрандаларды босату сағат тіліне қарсы, ал тарту сағат тілі
бойынша орындалады. Ондай болса да, бұрандаларды
мүмкіндігінше кем бұраңыз.
Жоғарыда сипатталған дәлдеу аяқталғаннан соң төмендегі
реттеуді орындау қажет: Вертикалды нөл күйін орнату, 153
бетінде.
Өлшеу құралын тексеру мен реттеу
Тексеру үшін реттілік
Ескертпе: Өлшеу құралын дұрыс реттеу үшін әрдайым
төмендегі реттілікті сақтау керек:
Құбырлық ватерпасты тексеріп реттеу
(келесі бетте қараңыз 153)
Қол ватерпасты тексеріп реттеу
(келесі бетте қараңыз 153)
Оптикалық тіктеуішті тексеру жән реттеу
(келесі бетте қараңыз 153)
– Өлшеу құралын барлық тексерулер үшін тегіс жерге
орнатыңыз. („Функцияны реттеу" келесі бетте
қараңыз 150)
– Барлық параметрлерді өлшеп, керек болса өзгертіңіз.
– Өлшеу құралын сену үшін әрдайым екінші рет тексеріңіз.
Құбырлық ватерпасты тексеріп реттеу
Тексеріңіз:
– Құбырлық ватерпасты A мен B реттеу бұрандаларына
параллельді орналастырыңыз. (J1 суретін қараңыз)
– Ватерпас қабыршығын A мен B реттеу бұрандалары
көмегімен ортаға дәлдеңіз.
– Өлшеу құралын 90° бұрап, ватерпас қабыршығын C
реттеу бұрандасымен ортаға дәлдеңіз. (J2 суретін
қараңыз)
– Өлшеу құралын алғашқы күйге бұрап қойыңыз.
– Керек болса ватерпас қабыршығын қайта ортаға
дәлдеңіз.
– Өлшеу құралын енді 180° бұраңыз.
Дұрыс реттелгенде ватерпас қабыршығы құбырлық
ватерпаста ортаға дәлденген болуы керек.
Реттеу:
1 609 92A 0LD • 23.10.14
– S бұрандасын жинақтағы реттеу кертігімен 30 ватерпас
қабыршығы алғашқы нүкте мен ортаның арасында жарты
қашықтықта (1/2 t) тұрғанша бұраңыз. (J3 суретін
қараңыз)
– Өлшеу құралын 180° алғашқы күйге бұрап тексеруді
қайталаңыз.
Қол ватерпасты тексеріп реттеу
Тексеріңіз:
Дұрыс реттелгенде қол ватерпас құбырлық ватерпасты
тексеруден немесе реттеуден соң ортаға дәлденген болуы
керек.
Реттеу: (K1–K2 суреттерін қараңыз)
Ескертпе: Реттеу бұрандаларын (S1-3) қатты бұрамаңыз.
– Реттеу бұрандаларының біреуін реттеу кіртегімен 30
шірек айналымға босатып, басқа реттеу бұрандасын
шірек айналымға тартып қойыңыз.
– Реттеуді ватерпас қыбыршығы ортаға дәлденгенше
қайталаңыз.
Суреттегі мысал S2 бұрандасын босатып S1 бұрандасын
ортаға дәлдегенде ватерпас жылжуын көрсетеді.
Оптикалық тіктеуішті тексеру жән реттеу
Осы реттеумен оптикалық тіктеуіштің көрінетін сызығы
вертикалды осьпен сай болады.
Тексеріңіз:
– Оптикалық тіктеуішті 9 едендегі өлшеу нүктесіне
бағыттаңыз.
1 реттеу бұрандаларын бұраңыз немесе штативтің X
реттеу бұрандасын босатып, өлшеу құралын оптикалық
тіктеуіш өлшеу нүктесінің жоғарысында жатқанша
жылжытыңыз.
– Өлшеу құралын енді 180° бұраңыз.
Дұрыс реттелсе оптикалық тіктеуіш өлшеу нүктесінің
жоғарысында жатады.
Реттеу:
Осы реттеумен оптикалық тіктеуіштің көрінетін өлшеу
құралының сызығы вертикалды осімен сай болады.
– 29 қаптамасын сағат тіліне қарсы бұрап алып қойыңыз.
(L1 суретін қараңыз)
– (O 1–4) 4 реттеу бұрандасын реттеу кіртегімен 30 шірек
айналымға босатып басқа реттеу бұрандасын шірек
айналымға тартып қойыңыз.
– Реттеуді өлшеу құралы алғашқы нүкте мен жіптік крест
арасында (1/2 t) жарты қашықтықта тұрғанша
қайталаңыз.
Мысалда O3 бұрандасын босатып O4 бұрандасын тарқан
кезде реттелім қалай өзгеретіні көрсетіледі. (L2 суретін
қараңыз)
– Тексеру мен реттеуді өлшеу нүктесі мен жіптік крест
айырмашылығы басқа болмағанша қайталаңыз, өлшеу
құралын вертикалды осінде бұралса да.
Вертикалды нөл күйін орнату
Бұл опцияда екі күйде бұрыштар бақыланып ол көмегімен
еңіс теңестірушісінің нөл күйінің қателіктерін өлшеп реттеу
мүмкін. Бұдан басқа аспаптың коллимациялық қателіктерін
өлшеуге болады, онымен аспап бір күйдің кейінгі
бақылауларын дұрыстауға мүмкіндік береді. Вертикалды
Қазақша | 153